काठमाडाैं- विश्वव्यापी ७ लाख भन्दा बढीको ज्यान लियाे घातक कोभिड-१९ महामारीको प्रकोपको पाँच वर्षपछि अर्को भाइरस चिनमा आएको छ। यसलाई ह्युमन मेटान्युमोभाइरस (एचएमपीभी) भनिन्छ। भाइरसले संक्रमित बिरामीहरूमा श्वासप्रश्वासको समस्या र फ्लूजस्ता लक्षणहरू निम्त्याउँछ। एचएमपी भाइरस संक्रमण चीनमा तीव्र गतिमा फैलिरहेको छ र अधिकांश बालबालिका र वृद्धहरू यसबाट प्रभावित छन्।

यसले कोभिड-१९ पछिको अर्को स्वास्थ्य संकटको गम्भीर चिन्तालाई बढाएको छ, जसले छिमेकी देशहरूलाई स्थितिलाई नजिकबाट निगरानी गर्न बाध्य पारेको छ। गत महिना, चीनले निमोनियासहित शीतकालीन रोगहरूका लागि अनुगमन प्रणाली सुरु गरेको थियो। चिनियाँ स्वास्थ्य अधिकारीहरूले हाल एचएमपिभीलाई कोभिड-१९ भाइरस जस्तै महामारीको रूपमा उपचार गरिरहेका छैनन्। चीनले डिसेम्बर 2024 मा रोगजनकहरूलाई नियन्त्रण गर्न प्रोटोकल स्थापना गर्न गइरहेको बताएको थियो।

चीनको राष्ट्रिय रोग नियन्त्रण तथा रोकथाम प्रशासनले श्वासप्रश्वासको समस्या भएका फ्लूका बिरामीहरूको रिपोर्ट, प्रमाणिकरण र व्यवस्थापन गर्न प्रयोगशालाहरूका लागि प्रक्रिया स्थापना गर्ने बताएको छ। एक आधिकारिक विज्ञप्तिमा डिसेम्बर १६ देखि २२ को हप्तामा चिनमा श्वासप्रश्वाससम्बन्धी रोगका सङ्ख्यामा वृद्धि भएको देखिएको छ। सार्स-कोभ-२ (कोभिड-१९) ह्याण्डलबाट सामाजिक सञ्जाल X मा गरिएको पोस्टमा चीनले आपतकाल घोषणा गरेको दाबी गरिएकाे छ।

एचएमपीभीका अतिरिक्त, चीनमा इन्फ्लुएन्जा ए, माइकोप्लाज्मा निमोनिया र कोभिड-१९ भाइरससहित अन्य धेरै भाइरसहरू तीव्र गतिमा फैलिरहेको दाबी गरिएको छ। चिनका बाल अस्पतालमा निमोनिया र 'सेतो फोक्सो' का मामिलाहरूको सङ्ख्या पनि अचानक धेरै बढेको एउटा सोसल मिडिया ह्यान्डलले जनाएको छ। चीनको नेसनल सेन्टर फर डिजिज कन्ट्रोलले देशमा श्वासप्रश्वास र मौसमी इन्फ्लुएन्जाका मामिलाहरूलाई नजिकबाट निगरानी गरिरहेको र अन्तर्राष्ट्रिय एजेन्सीहरूसँग सम्पर्कमा रहेको बताएको छ।

• के हो ह्युमन मेटान्युमोभाइरस (एचएमपीभी)

मानव मेटानुमोभाइरस (एचएमपिभी) एउटा भाइरस हो जसले सामान्य चिसो जस्तै लक्षणहरू निम्त्याउँछ। सामान्य अवस्थामा, यसले खोकी वा घरघराहट, नाक बग्ने वा घाँटी दुख्ने कारण बनाउँछ। साना बालबालिका र वृद्धहरूमा, एचएमपिभी संक्रमण गम्भीर हुन सक्छ। यो भाइरसले कमजोर प्रतिरक्षा प्रणाली भएका मानिसहरूमा गम्भीर रोग निम्त्याउन सक्छ।

• के एचएमपिभी कोभिड-१९ जस्तै हो?

एचएमपिभीले फ्लूजस्ता लक्षणहरू निम्त्याउँछ। भाइरसले सामान्यतया माथिल्लो श्वसन पथलाई असर गर्छ तर कहिलेकाहीँ श्वसन पथको तल्लो भागमा पनि सङ्क्रमण निम्त्याउन सक्छ। एचएमपिभी संक्रमण जाडो र प्रारम्भिक वसन्तमा बढी हुने जाेखिम हुन्छ। जबकि एचएमपीभी र सार्स-कोभ-२ (कोभिड-१९ का लागि जिम्मेवार भाइरस) विभिन्न भाइरल परिवारहरू हुन्, तिनीहरूसँग उल्लेखनीय समानताहरू छन्।

दुवै भाइरसले मुख्यतया मानव श्वसन प्रणालीलाई लक्षित गर्दछ, जसले हल्का देखि गम्भीर सङ्क्रमण निम्त्याउँछ। एचएमपीभी, कोभिड-१९ जस्तै, श्वासप्रश्वासका थोपाहरू (बोल्दा वा खोक्दा मुखबाट निस्कने थोपाहरू) र दूषित सतहहरूको सम्पर्कबाट फैलिन्छ। सङ्क्रमणका लक्षणहरू समान छन्-ज्वरो, खोकी, घाँटी दुख्ने र सास फेर्न गाह्रो हुने । कोरोना भाइरस जस्तै, एचएमपिभीले बालबालिका, वृद्धवृद्धा र कमजोर प्रतिरोधात्मक क्षमता भएका मानिसहरूलाई संक्रमित गर्छ।

• एचएमपिभी सङ्क्रमणलाई कसरी रोक्ने?

एचएमपिभीको सङ्क्रमणबाट बच्न स्वास्थ्य अधिकारीहरूले कम्तिमा २० सेकेन्डसम्म साबुन र पानीले बारम्बार हात धुने सल्लाह दिन्छन्। नधाेएकाे हातले आफ्नो आँखा, नाक वा मुखलाई नछाेऔं र चिसो, सास फेर्न गाह्रो वा ज्वरो जस्ता लक्षण भएका व्यक्तिहरूसँग नजिकको सम्पर्कबाट जोगिऔं। चिसोजस्ता लक्षण भएका व्यक्तिहरूले मास्क लगाउनु पर्छ। खोक्दा वा हाच्छिँयू गर्दा आफ्नो मुख र नाकलाई टिश्युले ढाक्ने, र ह्यान्ड सेनिटाइजर प्रयोग गर्नुपर्दछ।

• एचएमपीभी सङ्क्रमणका लागि उपचार वा खोप

हाल, एचएमपिभीका लागि कुनै विशेष एन्टिभाइरल उपचार छैन। अहिलेसम्म कुनै खोप विकसित भएको छैन। यदि कुनै व्यक्तिलाई एचएमपिभी संक्रमणको लक्षणहरू छन् भने, उसलाई आत्म-पृथक र सामान्य हेरचाह गर्न सल्लाह दिइन्छ।

• के एचएमपिभी नयाँ महामारी बन्न गइरहेको छ?

धेरै सामाजिक सञ्जाल पोस्ट र रिपोर्टहरूले चीनले अर्को महामारीसँग लडिरहेको दाबी गरेको भए पनि त्यहाँ कुनै पनि सम्भावित आपतकालीन अवस्थाको बारेमा स्वास्थ्य अधिकारीहरूबाट कुनै आधिकारिक बयान आएको छैन। एचएमपिभीका लागि कुनै विशेष उपचार वा खोप उपलब्ध नभएको कारण, भाइरसको बारेमा जागरूकता र सावधानीले यसको फैलावट रोक्न मद्दत गर्न सक्छ।