काठमाडौं - अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले सोमबार विश्वभर अशान्ति निम्त्याउने जोखिम उठाउँदै आफूले भनेका अनुचित व्यापार असन्तुलनहरूलाई सम्बोधन गर्न यस हप्ता थप करहरू घोषणा गर्दा व्यापारिक साझेदारहरूप्रति ‘धेरै दयालु’ हुने बताएका छन्  ।

जनवरीमा पदभार ग्रहण गरेदेखि नै राष्ट्रपति शक्तिको अभूतपूर्व प्रयोग गर्दै आउनुभएका ट्रम्पले मंगलबार राति नै ठ्याक्कै कस्ता ‘पारस्परिक भन्सार शुल्क’ लगाइनेछ भनेर घोषणा गर्न सक्ने बताए । रिपब्लिकन अर्बपति ट्रम्पले विश्वको सबैभन्दा ठूलो अर्थतन्त्रलाई ‘विश्वका हरेक देशले लुटेका’ ले पारस्परिक कार्य आवश्यक रहेको कुरामा जोड दिएका छन् र संयुक्त राज्य अमेरिकाका लागि ‘मुक्ति दिवस’ को प्रतिज्ञा गरिरहेका छन्  । तर उनले सोमबार पत्रकारहरूलाई भने, “हामी धेरै राम्रो हुनेछौँ, तुलनात्मक रूपमा हामी धेरै दयालु हुनेछौँ ।”

आलोचकहरूले यो रणनीतिले विश्वव्यापी व्यापार युद्धको जोखिम उठाउने, चीन, क्यानाडा र युरोपेली संघ (इयु) जस्ता प्रमुख व्यापारिक साझेदारहरूको प्रतिशोधको शृङ्खला प्रतिक्रिया उत्पन्न गर्ने चेतावनी दिएका छन् ।यसअघि नै चीन दक्षिण कोरिया र जापानले आपसमा स्वतन्त्र व्यापारलाई बलियो बनाउन सहमति जनाएका छन् । तर ट्रम्पले टिकटकमा सम्झौता पनि चिनियाँ करसँग जोडिएको हुनसक्छ भन्दै उनको कार्यले सहयोगीहरूलाई बेइजिङतर्फ धकेल्नेछ भनेर चिन्तित नभएको बताए  ।

ह्वाइट हाउसका प्रेस सचिव क्यारोलिन लेभिटले बुधवार ‘देशमा आधारित कर’ घोषणा गर्ने लक्ष्य रहेको बताए । यद्यपि ट्रम्प छुट्टै, क्षेत्र–विशिष्ट करहरू लगाउन प्रतिबद्ध छन् ।अनिश्चितताले प्रमुख युरोपेली र एसियाली सूचकांकहरू कममा बन्द भएको बजारलाई झट्का दिएको छ, यद्यपि डाउ र व्यापक–आधारित एस एन्ड पी ५०० ले लाभ कमाएका छन् ।

आइतबार ट्रम्पले आफ्नो करहरूमा ‘सबै देश’ समावेश हुने बताउनुभएपछि बजार ‘नर्भसनेस’ तीव्र भएको थियो । वाल स्ट्रिट जर्नलले सल्लाहकारहरूले लगभग सबै अमेरिकी व्यापारिक साझेदारहरूलाई असर गर्न २० प्रतिशतसम्म विश्वव्यापी कर लगाउने विचार गरेको बताएको छ । आफ्नो कर अमेरिकी उत्पादनहरूमाथि पहिले नै लगाइएका करहरूभन्दा ‘धेरै उदार’ हुने भन्दै ट्रम्प अस्पष्ट रहनुभएको छ ।

– आर्थिक पीडा –

करहरूमाथि ट्रम्पको निर्धारणले अमेरिकी मन्दीको डरलाई बढाइरहेको छ । गोल्डम्यान स्याक्स विश्लेषकहरूले आफ्नो १२–महिने मन्दीको सम्भावना २० प्रतिशतबाट ३५ प्रतिशतमा बढाएका छन् ।

यसले ‘न्यून वृद्धिको पूर्वानुमान, घट्दो विश्वास र ह्वाइट हाउस अधिकारीहरूबाट आर्थिक पीडा सहन इच्छुकता संकेत गर्ने बयानहरू’ लाई प्रतिबिम्बित गर्दछ । गोल्डम्यान स्याक्सले सन् २०२५ को अन्त्यमा अन्तर्निहित मुद्रास्फीतिको पूर्वानुमान पनि बढाएको छ ।

चीन र क्यानाडाले अमेरिकी सामानहरूमा प्रतिरोधात्मक कर लगाएका छन् भने युरोपेली संघ (इयु) ले अप्रिलमा सुरु हुने आफ्नै उपायहरू घोषणा गरेको छ । भियतनामले कार, तरलीकृत ग्यास र केही कृषि उत्पादनलगायत विभिन्न वस्तुमा आयात कर कटौती गरेको बताएको छ ।

जापानले अमेरिकी करबाट प्रभावित व्यवसायहरूका लागि करिब एक हजार ‘परामर्श केन्द्र’ स्थापना गर्ने बताएको छ । अन्तर्राष्ट्रिय मुद्राकोष ९आइएमएफ० प्रमुख क्रिस्टालिना जर्जिवाले सोमबार रोयटर्सको कार्यक्रममा ट्रम्पको करहरूले अहिलेका लागि चिन्ता पैदा गरिरहेको तर तिनीहरूको विश्वव्यापी आर्थिक प्रभाव नाटकीय हुनु पर्दैन भने।

अक्सफोर्ड इकोनोमिक्सका रायन स्वीटले ट्रम्पले ‘केही ठूला अपराधीलाई लक्षित गर्ने’ अनुमान गर्दै ‘अनपेक्षित अपेक्षा गर्न’ भने  । पारस्परिक देश करहरू बाहेक ट्रम्पले औषधि र सेमिकन्डक्टर जस्ता अतिरिक्त क्षेत्र–विशिष्ट करहरू पनि घोषणा गर्न सक्ने सम्भावना रहेको छ । उनले पहिले नै अटो करहरू बिहीबारबाट प्रभावकारी हुने घोषणा गरेका थिए ।

अर्थशास्त्रीहरूले आगामी प्रहारले संयुक्त राज्य अमेरिकासँग निरन्तर व्यापार असन्तुलन भएका १५ प्रतिशत साझेदारहरूलाई लक्षित गर्न सक्ने अपेक्षा गरेका छन् । अमेरिकी अर्थमन्त्री स्कट बेसेन्टले ती साझेदारलाई ‘डर्टी १५’ समूह भनेका छन्  ।क्त राज्य अमेरिकाको चीन, इयु, मेक्सिको, भियतनाम, ताइवान, जापान, दक्षिण कोरिया, क्यानाडा र भारतसँग आफ्नो सबैभन्दा ठूलो वस्तु घाटा छ ।

– अस्तित्वको क्षण –
अमेरिकी व्यापार साझेदारहरू आफ्नो जोखिम कम गर्न हतारी रहेका छन् । समाचारहरूले भारतले केही करहरू कम गर्न सक्ने संकेत गरेका छन् । युरोपेली केन्द्रीय बैंक (इसिबी) का अध्यक्ष क्रिस्टिन लागार्डले सोमबार फ्रान्स इन्टर रेडियोलाई ‘अस्तित्वको क्षण’ को सामना गरिरहेको युरोपले आर्थिक स्वतन्त्रताको दिशामा अघि बढ्नुपर्ने बताए । 
 
छुट्टै बेलायती प्रधानमन्त्री किर स्टार्मरले ट्रम्पसँग बेलायत–अमेरिका व्यापार सम्झौतातर्फ ‘उत्पादक वार्ताहरू’ मा कुरा गर्नुभयो भने जर्मन चान्सलर ओलाफ स्कोल्जले इयुले ट्रम्पप्रति दृढतापूर्वक प्रतिक्रिया दिने तर सम्झौताका लागि खुला रहेको बताए  ।

अमेरिकी व्यापार प्रतिनिधिको कार्यालयकी पूर्व अधिकारी ग्रेटा पिस्चले नयाँ करहरू द्रुत रूपमा घटाउन वा रोक्न ‘पूर्ण रूपमा सम्भव’ छ भने  । फेब्रुअरीमा उत्तर अमेरिकी छिमेकीहरूले वार्ता गर्न थालेपछि वासिङ्टनले मेक्सिको र क्यानाडाको आयातमा लगाइएको भारी कर एक महिनाका लागि रोकेको थियो ।